Kapitalisme.

Een eindeloos onderwerp, en daarom wil ik het kort houden.

Waarom moet een meiske als Doutzen Kroes 5 miljoen per jaar verdienen. Waarom moeten bestuurders van ouderenzorginstellingen 200.000 euro per jaar verdienen. Waarom krijgen bestuurders van woningstichtingen 400.000 euro per jaar. Is het eerlijk dat topbestuurders 50 keer zoveel verdienen als de laagste verdiener van dat bedrijf? Waarom krijgen falende bestuurders ook nog eens een bonus van een miljoen of meer mee bij hun vertrek.

De balkenende norm is 193.000 euro.

Waarom laat iedereen dit toe?

Waarom kunnen topvoetballers, toptennissers, motor- en autocoureurs schrikbarende hoeveelheden geld meekrijgen. Waarom kan een Usain Bolt, die wel weet hoe hij hard moet lopen, duizelingwekkende geldbedragen opstrijken. Deze lijst is eindeloos, zoals we allen weten.

Het zijn de uitwassen van het raszuivere kapitalisme, zonder inmenging van een overheid.

Het kapitaal regeert en dat is op zichzelf al verkeerd. De mens is een akelig egoistisch beest en zelfzuchtig wezen , dat nooit genoeg heeft . Het streeft altijd naar meer, en heeft bovendien een zeer sterke neiging om meer te willen hebben dan zijn medemens, met name wanneer het die medemens kent . Het heeft liever 150.000 euro per jaar, wanneer zijn naaste 100.000 euro verdient, dan 200.000 euro, wanneer zijn naaste 250.000 euro krijgt.

Hetzelfde verhaal gaat op over de economische groei. Er is nooit genoeg. Het is een verslaving. Machines hebben vele menselijke taken overgenomen. Maar die kunnen niet gaan luieren en blijvend vakantie vieren. Vreemd? Neen, wij willen kennelijk geen genoegen nemen met minder. De hele westerse cultuur is gericht op groei en meer. Dat heet dan welvaart. Of het ook welzijn is , dat valt te betwijfelen. Ons arbeidsethos is gericht op 34 uur in de week werken of langer. Werk je minder en wil je genoegen nemen met een sober bestaan, dan wordt je minder serieus genomen. Woon je in een chalet en heb je geen hypotheekschuld dan vind men je een zonderling , raar en uitzonderlijk. Je bent stom wanneer je je geld op de bank zet en daarover belasting moet betalen tegen een voorondersteld rendement van 4%. Je wordt slim bevonden, wanneer je vader Staat een gedeelte van jouw schuld laat meebetalen via de hypotheekrenteaftrek.

Grünberg stelt dat het menselijk egoisme voorwaarde is om tot vooruitgang te komen en daarmee is hij niet de enige. Ook Adam Smith verkondigde die theorie .Via een onzichtbare hand zou menselijk egoisme tot een betere wereld leiden. Vele economen zijn het hiermee eens en dat zijn dan vooral de marktdenkers. Het heil valt van de vrije marktwerking te verwachten en zonder overheidsingrijpen zou de wereld de meeste vooruitgang boeken. Milton Friedman is daar een goed voorbeeld van en de Amerikaanse conservatieven  ook.

Maar anderen, zoals de econoom John Maynard Keynes zien het kapitalisme als een noodzakelijk kwaad, dat op zichzelf slecht is , maar daardoor nuttig. Op den duur zijn wij zo rijk, dat wij daardoor niet zo lang meer behoeven te werken. Een interessante gedachte , waarvan is gebleken, dat hij onwaar is.

Een parallel van deze gedachten, maar dan tussen de politiek en de moraal zien we bij Machiavelli, die beweerde dat alle goeds tot niets zou leiden en daarentegen het slechte zou zegevieren in de strijd om de macht.

De Duitse filosoof Karel Marx beweerde 150 jaar geleden ,dat het monster dat kapitalisme heet, zich na iedere crisis verder zou verdiepen.

Het kapitalisme kent geen grenzen en vergroot het verschil tussen arm en rijk. De rijken worden rijker en de armen worden armer. Geld zoekt geld en geld maakt machtig. Tegen machtswellust en machtshonger is geen grens bestand. De ongelijkheid in inkomens zal alleen maar toenemen. Het vergaren van rijkdom is een doel op zichzelf geworden, zonder rekening te houden met ecologische grenzen (milieu) en zonder rekening te houden met sociale aspecten. (het algemeen belang).

N.B. Sommigen beweren dat er helemaal geen voorruitgang is in deze wereld, maar slechts voortgang. Dat is de wereld van de agnosten en de nihilisten. Deze staan aan de andere kant van dit spectrum. Deze gedachten kloppen ook niet. Er is wel degelijk sprake van vooruitgang, al was het alleen maar in de medische wetenschap en in de wetenschap van  de natuur- en scheikunde. Maar zij hebben volkomen gelijk wanneer zij het over de mens hebben, daar is inderdaad geen sprake van vooruitgang, eerder van achteruitgang. Iedereen denkt het gelijk aan zijn zijde te hebben, echt geluisterd naar een ander wordt er niet. Slechts bij een onontkoombare tragedie, wil men enige ootmoed aan de dag leggen.

Er zijn er zelfs bij die triomfantelijk beweren dat het maar goed is dat wij doodgaan, anders wordt het een nog grotere puinhoop. Dat noem ik nog eens nihilistisch. Want wat onontkoombaar is, kunnen wij allemaal wel accepteren en aanvaarden, dat is een vorm van realistisch denken, maar het is en blijft wreed dat wij voortdurend afscheid moeten nemen van al datgene wat wij met veel moeite tot stand hebben gebracht, in welke zin en betekenis dan ook..

Dit triomfantelijke, dit “kijk mij eens goed zijn”is de tegenhanger van de eenvoudige ziel, die het wel vergund is om zich bescheiden op te stellen, in de volle overtuiging dat wij niets meer zijn dan een organisch stofje. Het is alle kwaad goedpraten, het is trappen naar het idealisme, het “is zoals het is”, het is de dood in de pot.

Alle macht bij de Staat is natuurlijk ook de oplossing niet, het communisme leidt tot onderdrukking en verlies van verantwoordelijkheidsgevoel. Natuurlijk moet er een leider zijn die gemeenschappelijke taken van de burgers overneemt, die als tegenprestatie daarvoor belasting betalen. Het sociale contract tussen burgers en overheid is een groot goed. (Thomas Hobbes).

Hoeveel macht moet er naar een overheid en hoeveel macht moet er naar de burger?

Zijn er  maatschappijordeningen te bedenken, die de nadelen van beide stromingen kunnen uitbannen?

Iedereen die meer krijgt dan 200.000 euro op jaarbasis  wordt  verplicht  tot storting van dat extra geld op een speciaal gironummer. Dat geld wordt geïnvesteerd in een speciaal bedrijf tot nut van het algemeen, en iedere storter wordt eigenaar/aandeelhouder  van dat bedrijf naar inleg. Deze bedrijven moeten werkzaam zijn in ontwikkelingsgebieden, waar gezag heerst. Na 20 jaar wordt al naar gelang de resultaten dividend uitgekeerd.

De gezagsdragers zijn de plaatselijken, die voor hun werk loon ontvangen. Bedrijfsscholing van deze lokale bevolking is hieraan vooraf gegaan, die ook betaald zijn door de genoeghebbers/storters.

Jan Posch, 14 augustus 2012.