Wieteke
van Zeil vraagt zich ( in de Volkskrant)
af , waarom het Kwaad zo
fascineert.
Daarmee impliceert zij, alsof deze these een waarheid zou zijn. Of , wij zouden begrip
kunnen krijgen voor de beweegredenen van de slechterik of,
we zouden ons kunnen vereenzelvigen met hun ( en wellicht eigen) geweldsverlangen.
In de kunst (
verbeelding en fictie) kunnen we volgens haar zonder schuldbesef en
verantwoordelijkheidsgevoel, wel naar al het gruwelijke, verbodene en
grensoverschrijdende kijken.
Daarmee
gaat zij voorbij aan de stelling van Hannah Arend: "over de banaliteit van het Kwaad".
Het
Kwaad zit eenvoudigweg in onze genen
verankert en iedereen is in staat om zich gewelddadig te gedragen, al naar
gelang de omstandigheden. Vergelijk in deze de figuren van Eichmann en van Osama
Bin Laden.
Ten
tweede kan ik vertellen, dat het
Kwaad mij persoonlijk helemaal niet
fascineert. Integendeel, het verafschuwt mij.
Sommige geweldsdaden kan ik niet
eens aanzien of lezen, zoals dierenmishandeling en de vele martelpraktijken , die zich in de meeste landen afspelen.
Ook
in films en boeken zegt het geweld mij
niets. Ik vind het slechts walgelijk.
Hoe
moet ik mijn gevoel rijmen met de these van Arend ? Want ook ik heb natuurlijk met het innerlijke Kwaad te maken.
Ik
denk door geluk, bewustzijnsbesef en kanalisatie ervan door middel van
schrijfkunst, waarmee ik het beest in mij stevig aan de ketting heb weten te
leggen. Ik zou ook kunnen zeggen, dat ik hem aardig heb weten te temmen.
Ook
zijn er ongetwijfeld grote verschillen tussen mensen met betrekking tot het Kwaad. Sommigen zullen er
ongetwijfeld minder last van hebben dan
anderen. In karakterologisch opzicht zijn er nu eenmaal grote verschillen. De
een heeft ook een groter rechtvaardigheidsgevoel dan een ander. En hetzelfde
verhaal geldt voor de begrippen sadisme en masochisme. Het zij zo.
De
verhalen van Dante’s Hel, over Hannibal Lecter, Medea en Van den Vos Reinaarde,
Shakespeare”s Macbeth en ga zo maar door , vertellen je iets over het
Kwaad en geven je dus via deze literatuur inzicht in de werkelijkheid.
Om
inzicht te krijgen in jouw eigen fascinatiegevoelens zal je diep in jezelf moeten kijken.
Net
als het krijgen van lustgevoelens bij het zien van of lezen over (seksueel) geweld is het bepaald niet prettig om toe te moeten geven, dat je er
opgewonden van raakt.
Ik
geef iedereen een lintje , die daar geen last van hebben.
Jan
Posch, 31 januari 2014.