Wij
kunnen ons lot niet veranderen , ook al zouden wij dat dolgraag willen. Onze
vrije wil is daarvoor eenvoudigweg te beperkt, schiet doodeenvoudig tekort.
Duizenden boeken zijn over dit thema geschreven, niet
alleen romanschrijvers, maar ook door filosofen. Een mooi voorbeeld is die van
de Griekse tragedieschrijver Sophocles. Hij schreef de prachtige legende over Oedipus, die voorbestemd zou
zijn geweest om zijn vader te vermoorden en zijn moeder te huwen.
Voorbestemming
en predestinatie is feitelijk iets anders dan het lot. Het getuigt van een
hogere macht die bepaalt, wat die macht dan ook zijn mag. Wij hebben het in
ieder geval niet in de hand, maar predestinatie is iets anders dan het lot. Het
lot is nauw verwant met het begrip
toeval. De loop der gebeurtenissen bepaalt jouw en mijn lot. Wij kunnen hooguit
dit lot een klein beetje bijsturen, maar feitelijk stelt dat niets voor.
Het
Christendom ( en alle andere geloven) wil dolgraag de loop der gebeurtenissen
in handen leggen van een of andere godheid, maar zij falen al hopeloos indien
wij onze aandacht richten op de vele fatale verkeersongelukken, waarbij de
darmen bloot komen te liggen van volkomen onschuldige slachtoffers.
Dankzij
de verlichting heeft de mens zich gelukkig aan dit christendom weten te ontworstelen, ( Lucretius, (( alles is
materie, zelfs de ziel)) , Spinoza,(( God is natuur)) Hemingway, Dawkins ,((
geloof werkt misdadig op de mens)), maar dat wil nog niet zeggen dat hij in
staat is om zijn eigen lot te bepalen. De kracht van de rede kan groot zijn (
Sartre), maar reikt niet ver genoeg, daarvoor zijn zijn beperkingen en
tekortkomingen net iets te groot.
Hij
beseft dat maar al te goed. En dat is de reden waarom hij iedere keer opnieuw ,
in het minst slechte geval , zijn toevlucht neemt tot de schoonheid en diepzinnigheid
van het mystieke en bovennatuurlijke.
En
vanuit die hoek tracht hij vervolgens tot vertroosting en verzachting van zijn pijn
te komen, met de sterke nadruk op tracht.
En daarmee is
het hele verhaal van de mens rond.
Jan Posch, 16 july 2014.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten